به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو، مقامات وزارت بهداشت تابستان امسال وعده داده بودند تا با اجرای طرح موسوم به «دارویار»، کمبود دارو پس از دو تا سه ماه به «حداقل» کاهش پیدا کند و قیمت داروها به سمت «واقعی شدن» برود. حالا چهار ماه از اجرایی کردن این طرح گذشته است و داروهای رایج همچون آنتی‌بیوتیک، شربت استامینوفن و بروفن کودکان و سرم‌های تزریقی نیز کمیاب شده است.

بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در واکنش به معضل کمبود دارو گفت کمبودی برای «داروهای رایج» وجود ندارد و تنها به پزشکان توصیه کرد که تجویز دارو را «منطقی» کنند و گفت برخی بیماری‌ها «بدون دارو» درمان می‌شوند و باید «حداقل دارو» برای بیماران تجویز شود.نایب رئیس انجمن داروسازان چندی پیش گفت که آنچه از داروخانه‌های خصوصی استعلام شده است نشان می‌دهد حدود ۲۰۰ قلم دارو را کمبود دارند اما آخرین بررسی‌ها خبر از کمبود 700 قلم دارو در کشور دارد.

مردم به دنبال مسکن و شربت!

سر زدن به داروخانه‌ها و گفت‌وگو با مردم نشان می‌دهد، اگر در این روزهای سرد جولان آنفلوآنزا و سرماخوردگی در کشور، کودکی بیمار شده و تب کند، والدینش مشکلات فراوانی برای تهیه دارو دارند؛ چراکه نه شربت‌های آنتی‌بیوتیک، سرماخوردگی و تب‌بر در داروخانه‌ها موجود است و نه قرص‌های چرک‌خشک‌کن و مسکن‌ها به‌سادگی یافت می‌شوند. حتی آنطور که گفته می‌شود بیمارستان‌ها هم در مقادیر بسیار کم، این اقلام دارویی را در اختیار دارند.

در بیمارستان یک شربت سرماخوردگی را برای استفاده سه بیمار باز می‌کنند. در این شرایط اقلامی مثل سرم نیز کمیاب شده و متاسفانه باید گفت اگر بیمار شوید، کار دشواری برای تهیه دارو و بهبود شرایط خود خواهید داشت؛ چراکه مشکل کمبود و نبود دارو اکنون بسیار جدی است.

دکتر داروخانه‌ای در منطقه 7 تهران در پاسخ به این پرسش خبرنگار صبح نو که از داروهای آنتی‌بیوتیک کدام را موجود دارید، می‌گوید: در حال حاضر فقط چند بسته کپسول سفکسیم داریم که آن هم به افرادی می‌دهیم که حال وخیمی داشته باشند و حتماً دکتر به آن‌ها تجویز کرده باشد.
او می‌گوید: تقریباً شربت‌های خوراکی به ویژه آن‌هایی که برای کودکان هست را موجود نداریم و اگر دارو نرسد، همین چند بسته سفکسیم که به صورت ورقه‌ای به مردم می‌دهیم هم نداشته باشیم.

مردمی که برای تهیه دارو به این داروخانه آمدند، دست خالی روانه داروخانه بعدی می‌شوند، همراه یکی‌شان می‌شوم، می‌گوید؛ دخترش چند روز است که عفونت شدید ریه دارد و اگر داروهای قوی ضد عفونت نخورد، ذات‌الریه می‌شود، از این داروخانه یک بسته سفکسیم خریده و حالا در راه داروخانه بعدی برای تهیه سایر داروهایی است که دکتر برای دخترش تجویز کرده است.

داروخانه بعدی اما شلوغ‌تر است. متصدی داروخانه می‌گوید فقط قرص سرماخوردگی بزرگسالان را بدون نسخه می‌دهد، مابقی داروهای آنتی‌بیوتیک از کپسول گرفته تا شربت را با نسخه می‌دهد. می‌گویم کمبود ندارید، می‌گوید در حد اینکه نسخه‌های روزمان را مدیریت کنیم نه، اما یک روزهایی برای همه نسخه‌ها دارو نداریم و یا داروهای هر نسخه را ناقص به بیمار می‌دهیم.

در داروخانه بعدی نیز وضعیت به همین شکل است با این تفاوت که شربت پیدا نمی‌شود. مادری که کودک مریض خود را با کالکسه به داروخانه آورده می‌گوید دکتر داروی کوتریموکسازول تجویز کرده اما ده‌تا داروخانه رفته‌ام و یک داروخانه شربت را ندارد. داروخانه دیگری می‌گوید به جای آن آزیترومایسین ببر که بچه من به آن حساسیت دارد.

لازم نیست برای دیدن وضعیت کمبود دارو، به داروخانه‌های خاص سر بزنید، این روزها داروخانه‌های محلی پر از مردمی است که برای تأمین یک شربت یا مسکن ساده ایبوپروفن مستأصل شده‌اند. این در حالی است که مطابق با بررسی‌ها قیمت یک شیشه شربت سرماخوردگی در روزهای اخیر از ۵ هزار و ۵۰۰ تومان به ۹ هزار و داروی ضدحساسیت از هزار و ۸۰۰ تومان به ۵ هزار و۸۰۰ تومان رسیده که بسیاری هم با وجود افزایش قیمت، در داروخانه یافت نمی‌شود اما با قیمت‌های نجومی در سایت‌های آنلاین فروش دارو می‌توان آن‌ها را پیدا کرد!

سازمانی که کمبود دارو را گردن نمی‌گیرد!

متولی تأمین دارو در کشور سازمان غذا و دارو وابسته به وزارت بهداشت است که واقعیت کمبود دارو را قبول ندارد و در بهترین حالت این اوضاع را نتیجه عملکرد خود نمی‌داند. سازمانی که طی دو هفته گذشته دو رییس در آن تغییر کرده اما هنوز کشور درگیر شدید کمبود دارو است.

در آخرین اظهار نظرها سیدحیدر محمدی، رییس سازمان غذا و دارو به ایسنا گفته است که؛ اکنون مقداری در شرایط مناسبی در حوزه دارو نیستیم؛ البته ظرف سه چهارروز اخیر تصمیمات خوبی درجهت رفع مشکل گرفته شد؛ تصمیماتی که اگر زودتر همراهی و همصدایی می‌شد، قطعاً از بروز و افزایش کمبودها جلوگیری می‌کرد. به دنبال تصمیمات و اقدامات اتخاذ شده و همت صنعت، خیلی خوشبین هستیم که ظرف چند هفته آینده به وضعیت قبل بازگردیم و مطمئن هستیم شرایط دوباره ایده آل می‌شود.
او همچنین در پاسخ به سوالی درباره طرح دارویار و تغییر سیاست‌های ارزی دارو، گفت: اساس طرح این بود که سیاست ارزی دارو از دولتی به نیمایی تغییر یابد؛ چراکه در ارز دولتی با مشکلاتی نظیر تخصیص ارز، قاچاق معکوس و ... روبه‌رو بودیم و به این ترتیب تصمیم گیری در دولت این شد که ارز ترجیحی تغییر یابد و یارانه حاصل از ارز ترجیحی از طریق بیمه‌ها به صورت مستقیم در اختیار مردم قرار گیرد.

محمدی همچنین در ادامه صحبت‌هایش با بیان اینکه 98 تا 98.5 درصد از بازار سال گذشته دارو، تولید داخل بوده و حدود 1.5 تا 2 درصد مربوط به واردات بوده است، افزود: البته همین میزان واردات 15 درصد سهم ریالی بازار را داشته است؛ چرا که گران‌تر هستند و ارزبری بیشتری هم دارند. در مجموع برنامه کوتاه مدت برای رفع کمبودها آن است که تولید داخل افزایش یابد و در همین راستا تولیدکنندگان به صورت سه شیفت دارند کار می‌کنند و طبق بازدیدهایمان از کارخانه‌های داروسازی، اوضاع خوب است. بخش اصلی مشکل در آنتی بیوتیک‌های خوراکی بود که در کنار افزایش تولید، یک پارت از این داروها نیز اخیراً وارد شد و یک پارت دیگر نیز که شامل عدد 3 تا 4 میلیونی انواع آنتی بیوتیک ها می‌شود، تا اواخر هفته جاری به صورت هوایی وارد کشور می‌شود.

ادامه واردات سرم تا زمان وفور در بازار

او درباره کمبود سرمهای تزریقی نیز گفت: در خصوص سرم نیز تا زمانی که مشکل رفع شود واردات را ادامه می‌دهیم. هفته‌ای حدود 500 هزار سرم وارداتی داریم و این به جز 14.5 میلیون تولید داخلی ماهانه است. تا سال گذشته و قبل از پیک پنجم کرونا مصرف سرم در کشور 10 تا 10.5 میلیون عدد در ماه بود الان تقریباً رسیده به 16 میلیون عدد در ماه. اعتقاد دارم تزریق سرم در درمانگاه‌ها خیلی زیاد شده است، البته تعرفه سرم تراپی هم افزایش یافته و انگیزه برای تزریق آن هم هست.
او وعده داد که؛ به دنبال اقدامات انجام شده در حوزه آنتی بیوتیک تا اواخر هفته مشکلی به اسم کمبود آنتی بیوتیک نخواهیم داشت. در حوزه سرم هم همین طور. در زمینه تأمین شربت استامینوفن و سرماخوردگی در برخی از استانها مشکلاتی وجود داشت که در این راستا هم تولید افزایش است. البته همه استانها در این زمینه مشکل ندارند و در استانهای مشکل دار نیز بلافاصله از طریق شبکه مویرگی توزیع، دارو را می‌رسانیم تا مشکل حل شود.

قیمت دارو نباید دستوری باشد

محمدی در حالی از فعالیت شبانه‌روزی کارخانه‌ها خبر می‌دهد که علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در گفت‌وگو با صبح نو کمبود دارو را ناشی از ضعف جدی مدیریت در بدنه بهداشتی و درمانی کشور عنوان می‌کند.
او می‌گوید: وقتی قیمت دارو دستوری باشد، تولیدکننده، دارو را تولید نمی‌کنند و وضعیت کنونی به وجود می‌آید، البته وقتی می‌گوییم تولیدکننده عمده آن‌ها دولتی هستند، به گونه‌ای که ۶۰ درصد داروی تولید داخل در کشور توسط شرکت‌های دولتی که عموماً زیر نظر هلدینگ‌هایی مانند شستا که متعلق به تأمین اجتماعی است یا شفا که متعلق به بانک‌های دولتی است، تولید می‌شود، بنابراین در قضیه قیمت‌گذاری دارو، دولت نمی‌تواند با دولت موافقت کند و در نتیجه دارو را تولید نکرده و مجبور می‌شوند، دارو را از کشورهایی مانند هند با قیمت بسیار بیشتر وارد کنند.
فاطمی اضافه می‌کند: الان قیمت شربت هندی که ۳۰ سی‌سی است با قیمت شربت ایرانی که ۱۰۰ سی‌سی است برابری می‌کند، چرا باید به جای اینکه قیمت عادلانه و قابل توافق را به تولیدکننده ایرانی داده، قیمتی نامعقول را به تولید کننده ارائه کرده و با آن‌ها توافق نکنیم و تولیدکننده را مجبور کنیم، دارو را با قیمت پایین‌تری تولید کند تا آن‌ها نیز تولید خود را کاهش داده و منجر به وضعیت کنونی دارو شود.
او در ادامه با بیان اینکه دود تصمیمات غلط و اختلافات به چشم مردم می‌رود، می‌گوید: دسترسی به دارو بیش از هر چیزی برای مردم در اولویت است و دوم اینکه قیمت دارو نیز باید درست باشد. اگر دسترسی را فدای قیمت کنیم، هنر نیست به این دلیل که الان سرم‌هایی را که قیمت آن‌ها ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان است در بازار آزاد یا فضای مجازی ۱۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود و مردم هم که گرفتار هستند مجبور می‌شوند برای یک سرم ۱۰۰ هزار تومان پرداخت کنند تا جان فرزند و خانواده خود را نجات دهند.
او ادامه می‌دهد: برای مردم همیشه دسترسی مهمتر از قیمت دارو بوده است، البته نه اینکه قیمت اهمیتی نداشته باشد. سازمان‌های بیمه‌ای، عمده‌ترین مشتریان دارو هستند و طبیعتاً اگر هزینه‌های دارو نیز افزایش پیدا کند بودجه‌های دولتی دیگر جوابگو نخواهد بود، با این حال باید قیمت منطقی را همیشه مدنظر قرار داد.
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران تاکید می‌کند: باید اتفاقاتی را که چند ماه اخیر در حوزه دارو رخ داد، مورد نظر قرار داد و از آن تجربه کسب کرد و اولویت را به دسترسی دارو برای مردم بدهند.
او همچنین با اشاره به دستوراتی که برای اشباع بازار دارویی از آنتی بیوتیک صادر شده است نیز گفت: با دستور، بحران دارو حل نمی‌شود، بلکه باید زمینه‌ها فراهم شود. این اقدام مجلس شورای اسلامی که مالیات بر ارزش افزوده را از ۹ درصد به یک درصد کاهش داشت، اقدام بسیار مناسبی بود. مالیات بر ارزش افزوده ۹ درصدی با توجه به افزایش ۷ برابری قیمت دلار برای دارو و مواد اولیه دارویی با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، ۱۶ درصد سود تولید را کاهش می‌داد و دارو را زیان‌ده می‌کرد. تولیدکنندگان دارو امسال حدود ۶ تا ۷ برابر نقدینگی نسبت به پارسال نیاز دارند تا بتوانند مواد اولیه دارویی بخرند، لذا کار دیگری که باید انجام شود این است که تسهیلات بانکی برای کارخانه‌جات دارویی ایجاد شود.
به گفته فاطمی؛ اگر دارو در کشور تولید شود بسیار مقرون به صرفه‌تر از داروهای خارجی و به ویژه هندی در کشور خواهد بود. از طریق یکسری معافیت‌ها و ارائه تسهیلات می‌توان به صنعت دارویی کشور جان داد تا با مشکلاتی مانند کمبودهای دارویی امروز مواجه نشود.
او در رابطه با آخرین وضعیت کمبودهای دارویی نیز می‌گوید: بر اساس اطلاعاتی که از داروخانه‌ها و شعب انجمن داروسازان ایران دریافت کرده‌ایم، حدود ۲۰۰ قلم دارو دچار کمبود است، در همین حال اتاق بازرگانی ۴۰۰ قلم دارو و انجمن وارد کنندگان دارو هم ۷۰۰ قلم دارو را دچار کمبود اعلام کرده‌اند، با این حال سازمان غذا و دارو یک عدد دو رقمی را اعلام کرده است.